KAT IN HET NAUW

In het leeuwendeel van de naoorlogse Belgische politieke geschiedenis was er één grote wetmatigheid: we organiseren verkiezingen en op het einde levert CVP de premier. Die dominantie ligt ondertussen al een tijdje achter ons, al blijft CD&V een absolute machtspartij. Op 8 jaar paars na maakten de christendemocraten deel uit van elke regering in dit land, zowel op het federale als het Vlaamse niveau. Geen enkele partij doet hen dat na. En voor christendemocraten was dat zelfs lange tijd iets om trots op te zijn. De 'staatsmannen', de échte bestuurders, dat waren zij. Wie zekerheid wou, moest niet lang nadenken. Rustige vastheid, weet u wel. Ondertussen is CD&V haar plaats als de zelfverklaarde volkspartij van Vlaanderen kwijt. Die heeft ze zelf uit handen gegeven na haar kartel met N-VA.

De Vlaamse christendemocraten zijn niet de enigen met dat probleem. In de hele Europese Unie ziet de Europese Volkspartij (EVP) haar macht gestaag slinken. Dat is voor geen enkele politieke beweging goed nieuws, maar voor een machtsmachine als de EVP is dat een absoluut horrorscenario. Wie van het pluche een handelsmerk maakt, heeft maar weinig te verdedigen aan de zijlijn.

In een eerdere column voor Samenleving & Politiek, Quo vadis met het moedige midden?, beschreef ik al hoe de Europese christendemocraten er alles aan doen om die neerwaartse spiraal om te buigen door nieuwe allianties aan te gaan met populistische partijen of regeringen te vormen met extreemrechts. Initieel ging dat nog gepaard met enige schroom. Maar sinds Manfred Weber de teugels van de EVP overnam, is het alle remmen los. In Oostenrijk, Zweden, Italië, recent nog in Finland en wie weet binnenkort ook in Spanje kiest de christendemocratie resoluut voor besturen met extreemrechts. Op Europees niveau is Weber een openlijke paringsdans begonnen met Giorgia Meloni in de hoop haar Fratelli d'Italia te laten aansluiten bij de EVP.

KRUISTOCHT TEGEN NATUURHERSTELWET

Maar er is meer aan de hand. Het beste voorbeeld daarvan is het politieke debat over de Europese natuurherstelwet. Die richtlijn heeft als doelstelling om de biodiversiteitscrisis in Europa aan te pakken en lidstaten aan te porren bijkomende maatregelen te nemen om aangetaste natuur in Europa te herstellen.

Die natuurherstelwet is niet nieuw. De Commissie lanceerde haar voorstel al meer dan een jaar geleden. Bovendien maakt de natuurherstelwet integraal deel uit van het Fit for 55-pakket. De wet is het sluitstuk van de Green Deal, omdat ze ons wapent tegen de impact van klimaatverandering. Niemand kon verbaasd zijn dat dit voorstel op tafel werd gelegd. Sterker nog, tot enkele maanden geleden kon het volledige plan nog op de uitgesproken steun van de EVP rekenen.

Dat alles veranderde bij de verkiezingen in maart voor de Eerste Kamer in Nederland. De opkomst van de BoerBurgerBeweging en de mokerslag voor de Nederlandse christendemocraten van het CDA heeft alle alarmbellen doen afgaan. Daarbij is een sleutelrol weggelegd voor Esther De Lange, de Nederlandse ondervoorzitter van zowel de christendemocratische fractie in het Europees Parlement als van de EVP. Geconfronteerd met het voortbestaan van haar eigen partij is zij erin geslaagd Weber ervan te overtuigen dat een radicale ruk naar rechts nodig is om de christendemocratie in Europa te laten overleven.

Europarlementslid Esther De Lange is erin geslaagd fractievoorzitter Manfred Weber ervan te overtuigen dat een radicale ruk naar rechts nodig is.

En wanneer het regent in Den Haag, druppelt het in Brussel. Ook voor de Vlaamse christendemocraten was de overwinning van de BBB een wake-up-call. Meteen na de Eerste Kamerverkiezingen in Nederland postte Vlaams minister, Jo Brouns (CD&V), een statement op Twitter waarin hij ongegeneerd de taal en retoriek van wijlen Pim Fortuyn en die van Caroline Vanderplas kopieerde.

LASTER, INTIMIDATIE EN FAKE NEWS

Sindsdien voeren CDA, CD&V en bij uitbreiding de volledige EVP een kruistocht tegen de natuurherstelwet. Die verandering van koers is niet gebaseerd op de inhoud van het voorstel zelf, maar vindt vooral grond in hun strijd om het politiek overleven. Maar daar stopt het niet. Nog opvallender dan de nieuwe positie van de EVP, is de manier waarop de Europese christendemocraten vandaag aan politiek doen.

De huidige campagne tegen de natuurherstelwet komt rechtstreeks uit het populistische draaiboek van politici als Donald Trump.

De huidige campagne tegen de natuurherstelwet komt rechtstreeks uit het populistische draaiboek van politici als Donald Trump, Silvio Berlusconi en Boris Johnson. Dat is er één van halve waarheden en hele leugens. Puur en onversneden fake news, waarbij wordt beweerd dat natuurherstel de groei van onze economie, nieuwe industrie of het voortbestaan van onze landbouw bedreigt. Elk van die argumenten werd inmiddels grondig ontkracht. Niet alleen door de Europese Commissie, maar ook door wetenschappers, experten én de Europese industrie zelf.

Al maakt dat de EVP enkel driester in haar aanpak. Zo beweerde Weber ei zo na dat de Europese bevolking zou verhongeren als de natuurherstelwet er kwam. En ook Jo Brouns deed zijn duit in het zakje door te beweren dat we moeten kiezen tussen het planten van bomen of het bouwen van ziekenhuizen en scholen. De politiek van de angst regeert.

Daarbovenop trekt de EVP ook de kaart van de persoonlijke aanval en de intimidatie. Ze opende een ongeziene lastercampagne tegen Commissarissen Frans Timmermans (Green Deal) en Virginijus Sinkevičius (Milieu). En parlementsleden uit eigen rangen die voorstander zijn van de natuurherstelwet werden actief door Weber onder druk gezet om tegen te stemmen. Wie dat weigerde, werd verboden om te stemmen in de milieucommissie.

EUROSCEPTICISME

In de strijd om de macht moet blijkbaar alles overboord. Zo overtreden christendemocraten elke regel van verantwoordelijke politiek in het centrum. Het allerergste is dat de EVP zich daarbij niet alleen afkeert van het politiek fatsoen, maar ook van de wetenschap en van Europa zelf. Ze voedt actief het beeld van Europa als moloch die regeert als een Romeinse keizer, zonder aandacht voor de lidstaten en de Europese burgers. Daarmee hopen ze zieltjes te winnen, maar in realiteit spelen ze rechtstreeks in de kaarten van extreemrechts.

De EVP voedt actief het beeld van Europa als moloch die regeert als een Romeinse keizer, zonder aandacht voor de lidstaten en de Europese burgers.

Quo vadis met het moedige midden? Kiezen de christendemocraten voor Europese samenwerking of voor rauw euroscepticisme? Kiezen ze voor de wetenschap of voor fake news? Voor verantwoordelijk bestuur of voor plat populisme? Laat ons hopen dat wat zich op Europees niveau afspeelt geen voorbode is voor wat ons hier te wachten staat. Volgt CD&V het voorbeeld van haar Europese zusterpartijen? De realiteit geeft weinig vertrouwen. Dat maakt de volgende vraag wel relevant: Gaat CD&V in zee met het Vlaams Belang. Ja of nee?

• column
• Europa
• christendemocratie
• natuurherstelwet