Op 6 januari startte De Lijn met de uitrol van de belangrijkste fase van basisbereikbaarheid. Een vraag-gestuurd mobiliteitssysteem, waarbij De Lijn de middelen maximaal inzet daar waar er grote vraag is, en waarbij men 'lege bussen' – hoewel: of die wel bestaan, blijkt niet zo duidelijk – probeert te vermijden. Dit alles dient te gebeuren met een gesloten en afgeslankt budget, waardoor een extra rit op de ene plaats resulteert in een geschrapte rit elders.

In overleg met de 15 Vervoersregio's – waarin de gemeentebesturen het laatste woord hebben – maakt De Lijn zo een nieuw netwerk. Waarbij in totaal maar liefst 1/6de van de vroegere haltes worden geschrapt. Ongeveer 1/4de van de overgebleven haltes worden omgedoopt tot flexbus-haltes. Dat is de opvolger van de belbus, maar wat uitgebreider, flexibeler en (op papier) vlotter.

Het gevolg zagen we afgelopen week. Het regende klachten over geschrapte haltes, flexbussen die niet kwamen opdagen, routes die veel langer duurden doordat men moest overstappen, bedrijven die onbereikbaar werden, enzovoort. Het lijkt er sterk op dat alleen mensen die nooit de bus nemen, enthousiast zijn over het nieuwe systeem.

Het lijkt er sterk op dat alleen mensen die nooit de bus nemen, enthousiast zijn over het nieuwe systeem.

Bij De Lijn zelf hadden ze de bui al zien hangen, want in hun verkiezingsmemorandum had de vervoersmaatschappij becijferd dat ze jaarlijks 300 miljoen extra middelen nodig heeft om haar werk echt goed te doen en om een duurzaam 21ste eeuws openbaar vervoer te kunnen verzekeren. Het enige probleem daarbij: men vraagt dit aan een regering die zo'n performante overheidsactor helemaal niet wil.

Oh, door alle problemen en de imagoschade waren er wel een aantal steunbetuigingen. Plotsklaps waren zowel VVSG, als Vlaams minister van Mobiliteit Lydia Peeters (Open VLD), als CD&V voorstander om de piste van meer middelen te bekijken. N-VA – die met Ben Weyts in de vorige legislatuur de afslanking van De Lijn had ingezet – deed die deur echter al meteen weer dicht. Ja, de miljoenen voor wie zich een Tesla kan veroorloven of wie een verlieslatende regionale zakenluchthaven frequenteert, zijn blijkbaar makkelijker gevonden dan die voor de poetshulp die op haar werk moet geraken.

'Een verrottingsstrategie', noemde directeur-generaal van De Lijn deze aanpak. Ikzelf zou het omschrijven als 'starve the beast'.

'Een verrottingsstrategie', noemde directeur-generaal van De Lijn Ann Schoubs deze aanpak. Ikzelf zou het omschrijven als 'starve the beast'. Een grote hervorming in de steigers zetten, die echter met te weinig middelen moet worden uitgevoerd, om daarna te kunnen zeggen: 'Zie je wel, ze kunnen het niet hé, die overheidsbedrijven, laat de privé het maar eens doen.'

Dat is geen beleid. Dit is een algemene strategie van sabotage die we steeds weer zien terugkeren. We zien het als het gaat over sociale huisvesting, bij de VDAB en ga zo maar door. Waarschijnlijk vinden zij die deze strategie hebben uitgedacht het een slimme aanpak om tot meer ruimte voor marktspelers te komen. Maar ze vergeten daarbij dat dit een enorme schade aanricht. Niet alleen aan het overheidsbedrijf zelf, maar ook – wederom – aan de politiek in het algemeen. Weer wordt het beeld geschetst van een politiek die niet bezig is met de gewone man aan de bushalte. Dat is niet gewoon wat collateral damage op de weg naar meer liberalisering.

Een regering die De Lijn laat verrotten of verhongeren, schiet in eigen voet. Voor tal van andere beleidsdoelstellingen maakt men het zichzelf daarmee steeds moeilijker. Een oplossing voor krapte op de arbeidsmarkt wordt niet makkelijker als je niet meer met de bus naar die knelpuntjob geraakt. De situatie in onze scholen verbetert niet als scholieren er langer over doen om er te geraken. Onze klimaatdoelstellingen halen we niet als wie het kan de zogezegd lege bus weer inruilt voor de zeker heel lege wagen.

Een oplossing voor krapte op de arbeidsmarkt wordt niet makkelijker als je niet meer met de bus naar die knelpuntjob geraakt.

Laat ons hopen dat de rest van het jaar voor De Lijn beter verloopt. Dat de 'kinderziektes' in de nieuwe vervoersplannen echt worden opgelost. En dat die supporters van extra middelen de daad bij het woord voegen.

De hardwerkende personeelsleden van De Lijn, die vaak als eerste de begrijpelijke klachten van de reiziger moeten incasseren, verdienen dat. Maar ook de vele tienduizenden werknemers die tram en bus nodig hebben om naar hun werk te gaan – in jobs zonder bedrijfswagen en zonder loon waarvan je die gesubsidieerde elektrische wagen koopt – evenzeer.

• Vlaanderen
• openbaar vervoer
• De Lijn
• column