Laat ons hier eens afsluiten met een kijktip: Le Baron Noir. Deze Franse fictieserie volgt het politieke reilen en zeilen van Philippe Rickwaert, parlementslid en burgemeester voor de Parti Socialiste (PS). Drie seizoenen lang jaagt hij energiek zijn ideologische (la Gauche: verenigen, la Droite: vermorzelen) en persoonlijke (verkiezingen winnen en/of een celstraf ontlopen) agenda’s na. We zien hem plannen smeden, campagne voeren, messen in ruggen steken, vijand én vriend de pas afsnijden, ... en de bak in vliegen om zijn partij te redden. Maar vooral: we zien hem speechen, opruien, debatteren en eindeloos oreren. 

Rickwaert legt daarbij het kleinste conflict in een historisch-ideologische plooi. De grote stakingen van 1936 drapeert hij om een debat over onderwijsbudgetten, ‘linkse unie’ kijkt eeuwig in de bek van Pétain. Bedenk toch dat François Mitterand zus! Denk eraan dat Léon Blum zo! En natuurlijk zwiert hij, net als zowat al zijn tegenstrevers, in elke derde zin wel een verwijzing naar de Franse Revolutie van 1789.

Nog wat dronken van de slotfinale, sloeg ik een Vlaamse krant open. Ai! Wanneer heb ik eigenlijk voor het laatst één van onze (Nederlandstalige) politici zich aan dat soort referentie zien wagen? Een vurig pleidooi dat opent met de ‘geest van 1830’? De strijd om de eenheidswet, de ommezwaai van Martens V of de leerlessen van pakweg Wivina Demeester? Het verleden dient op zijn best om een beschamende uitschuiver van de tegenstander in herinnering te brengen, enkele maanden tot een legislatuur geleden. Op dat vlak is de politieke retoriek hier helaas even begeesterend als een voorgesneden appeltje. 

Maar! Deze regel heeft natuurlijk één belangrijke uitzondering. Het grote voorbeeld, de staatsman waar elke centrumpartij met weemoed naar terugverlangt en wiens naam tijdens de komende formatiemarathon weer vaak zal vallen: Jean-Luc Dehaene. Onze loodgieter, de dealmaker, de laatste ‘grote meneer’ die België in de eurozone loodste en onze staatsschuld in het gareel kreeg. Een onwrikbaar ijkpunt, in die mate dat CD&V het recent een goed idee vond om hem dankzij artificiële intelligentie weer tot leven te wekken, op te zadelen met wat clichés en in de verkiezingsstrijd te werpen. 

Deze pedestal is bovendien een soort zelfkastijding. Want de heimwee naar Dehaene contrasteert dan blijkbaar met een ‘generatie’ die de begroting laat ontsporen, de weg naar het Berlaymont niet meer kent, of lekt en toetert in plaats van in de coulissen naar een akkoord te streven? Geen idee, overigens, of die samenvatting van het palmares van Dehaene fair is – het zijn maar de uitgewoonde dooddoeners. Een laatste Dehaeneïsme klinkt vandaag sowieso wat wrang: dat we ‘de problemen moeten oplossen wanneer ze zich stellen’. Welnu, klimaatkameraden: ze stellen zich.

Kortom: mijn stem voor wie in het eerstvolgend campagnefilmpje de pensioenhervormingen verdedigt met een artificiële P.H Spaak.

Samenleving & Politiek, Jaargang 31, 2024, nr. 2 (februari), pagina 72

• Jean-Luc Dehaene
• tot slot