Een abortus onderga je enkel en alleen omdat het nodig is. Er is geen enkele vrouw die er voor haar plezier voor kiest. Het lijkt haast een open deur intrappen, maar de politieke discussie omtrent abortus toont hoe krampachtig en betuttelend er nog steeds wordt gekeken naar het recht van vrouwen om zelf te beslissen over hun eigen lichaam. Ook in Europa worden fundamentele rechten voortdurend door populisten in twijfel getrokken. Dat neemt verschillende vormen aan. Van het verbieden van genderstudies tot campagnes om wetgeving die geweld tegen vrouwen strenger wil bestraffen te kelderen. Van het afzwakken van wetgeving die de loonkloof tussen mannen en vrouwen wil dichten tot strengere abortuswetgeving. Het zijn allemaal voorbeelden uit het draaiboek van identitaire en ultranationalistische bewegingen die vrouwen vooral het liefst aan de haard zien.

In de afgelopen jaren is pijnlijk duidelijk geworden dat onze rechten nooit als verworven mogen worden beschouwd. In 2022 haalde het Amerikaanse Hooggerechtshof het algemeen recht op abortus na 49 jaar compleet onderuit. Sindsdien hebben 21 Staten ervoor gekozen om verregaande restrictieve maatregelen op te leggen voor zwangerschapsafbreking of abortus compleet te verbieden.

RECHT OP ABORTUS IS TELKENS WEER HET EERSTE DOELWIT VAN EXTREEMRECHTS

Telkens weer is het recht op abortus het eerste doelwit. In Hongarije, een land waar abortus al sinds 1953 wettelijk is toegestaan en dat tot recent één van de meest vrije abortuswetgevingen ter wereld had, werd het recht op abortus systematisch uitgekleed door het autocratische regime van Viktor Orbán. Dat begon met grootschalige anti-abortuscampagnes en een aanpassing van de grondwet om ‘het leven van de foetus vanaf de conceptie te beschermen’. Het eindigde (voorlopig) met een verregaande verstrenging van de abortuswetgeving, waarbij zwangere vrouwen verplicht worden om te luisteren naar de hartslag van de foetus.

In Polen werd abortus in verregaande mate beperkt en zelfs gecriminaliseerd door de vorige regering onder leiding van het extreemrechtse en conservatieve Recht en Rechtvaardigheid (PiS).

In Polen werd abortus in verregaande mate beperkt en zelfs gecriminaliseerd door de vorige regering onder leiding van het extreemrechtse en conservatieve Recht en Rechtvaardigheid (PiS). Daarbij zijn gevallen bekend van vrouwen, gynaecologen en zorgpersoneel die door politie en justitie onder vuur werden genomen voor het gebruik van abortus via medicatie of zorg en begeleiding aan vrouwen die voor abortus kozen.

In Italië liet de minister van Gelijke Kansen, een lid van de partij van Georgia Meloni, onlangs in een interview optekenen dat ‘abortus geen recht is’. In eigen land wil Vlaams Belang het recht op abortus afschaffen, behalve in enkele uitzonderlijke gevallen. Ook in Slowakije, Kroatië en Litouwen werden de afgelopen jaren nieuwe wetten opgelegd om controle te krijgen over het lichaam van vrouwen.

RECHT OP ABORTUS VERANKEREN

Te midden al dat geweld is er één lichtpunt: begin deze week besliste het Franse parlement om het recht op abortus op te nemen in de grondwet. Een historische stap, want Frankrijk wordt zo het eerste land ter wereld dat de toegang tot legale abortus voor alle toekomstige generaties vrouwen garandeert. Dat is meer dan een symbolische maatregel en het Franse voorbeeld kan inspiratie bieden om ook op het Europese niveau de keuzevrijheid van vrouwen beter te beschermen.

Te midden al dat geweld is er één lichtpunt: begin deze week besliste het Franse parlement om het recht op abortus op te nemen in de grondwet.

Hoewel de gelijkheid tussen vrouwen en mannen een grondrecht is dat is vastgelegd in de Europese verdragen, is de realiteit dat dat in heel wat delen van de Europese Unie nog niet het geval is. Ja, er zijn de afgelopen jaren langzaam – veel te langzaam – stappen vooruit gezet, maar we mogen niet wegkijken van de reële bedreiging waarmee vrouwen in Europa worden geconfronteerd. Ondertussen is de strijd voor vrouwenrechten een processie van Echternach geworden. Eén stap vooruit, twee achteruit.

Net daarom zouden we er goed aan doen om vrouwenrechten veel explicieter te verankeren in een Europese grondwet. Het recht om over je eigen lichaam te beslissen is er daar één van. Want wat zeker is, is dat het aantal abortussen niet afneemt wanneer het recht op veilige en legale abortus verboden wordt, alleen het aantal vrouwen dat in clandestiene en onveilige omstandigheden abortus laat plegen neemt toe.

Het recht op veilige en legale abortus moet een fundamenteel recht zijn voor alle Europese vrouwen.

Het recht op veilige en legale abortus moet een fundamenteel recht zijn voor alle Europese vrouwen. Laat ons het daarom ook opnemen in de Europese verdragen en het handvest voor de grondrechten van de Europese Unie. Zo beschermen we miljoenen vrouwen in de Europese Unie tegen de grillen van politici die hun rechten willen afpakken, verzekeren we het recht op veilige en legale abortus voor de toekomstige generatie en beschermen we de gezondheid en de vrijheid van vrouwen. Zo wordt ‘Mijn lichaam, mijn keuze’ niet enkel een mooie slogan, maar ook een realiteit.

Deze bijdrage wordt mee ondertekend door:
- Kathleen Van Brempt
- Nathalie Vanvelthoven
- Stéphanie Ngongo
- Kelly Verheyen
- Joyce Loridan
- Karin Temmerman
- Gloria Ghéquière
- Asma Kareme
- Nawal Idmansour
- Clara Calis.

• vrouwenrechten
• extreemrechts
• abortus